پيشگيري و تشخيص زودهنگام بيماري‌ها، به‌ويژه سرطان‌ها، يكي از مهم‌ترين راهكارهايي است كه مي‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد. در ميان انواع مختلف سرطان، سرطان پستان شايع‌ترين نوع در بين زنان است كه در صورت تشخيص زودهنگام، درصد درمان موفقيت‌آميز آن به‌طور چشمگيري افزايش مي‌يابد. ماموگرافي به‌عنوان يكي از اصلي‌ترين ابزارهاي غربالگري سرطان پستان، نقش بسيار حياتي در شناسايي توده‌هاي مشكوك دارد. اما سوالي كه ذهن بسياري از زنان را به خود مشغول كرده، اين است كه چه سني براي شروع ماموگرافي مناسب است؟

ماموگرافي چيست و چه كاربردي دارد؟

ماموگرافي نوعي تصويربرداري تخصصي با استفاده از اشعه ايكس است كه به‌منظور بررسي بافت پستان انجام مي‌شود. هدف اصلي اين روش، تشخيص زودهنگام تغييرات غيرطبيعي در پستان پيش از بروز علائم باليني است. با استفاده از ماموگرافي مي‌توان توده‌هاي بسيار كوچك را كه در معاينه باليني قابل لمس نيستند، شناسايي كرد.

همچنين اين روش به پزشكان امكان مي‌دهد تا تفاوت ميان توده‌هاي خوش‌خيم و بدخيم را بهتر بررسي كرده و در صورت نياز، اقدامات درماني را سريع‌تر آغاز كنند.

بهترين سن براي شروع ماموگرافي چه زماني است؟

براساس توصيه‌هاي سازمان‌هاي معتبر جهاني از جمله انجمن سرطان آمريكا (ACS) و كالج راديولوژي آمريكا (ACR)، شروع ماموگرافي براي زنان بين سنين ۴۰ تا ۵۰ سالگي توصيه مي‌شود. در حالت معمول، زنان بايد از سن ۴۰ سالگي به‌صورت سالانه تحت غربالگري ماموگرافي قرار گيرند، مگر اينكه سابقه خانوادگي يا فاكتورهاي خطر خاصي داشته باشند.

براي زناني كه در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان پستان دارند يا جهش‌هاي ژنتيكي مشخصي مانند BRCA1 و BRCA2 دارند، ممكن است ماموگرافي از سنين پايين‌تر (مثلاً ۳۰ يا حتي ۲۵ سالگي) آغاز شود. در اين موارد، حتماً بايد پزشك متخصص مشاوره داده و برنامه غربالگري مناسب تنظيم شود.

عوامل مؤثر بر زمان شروع ماموگرافي

تعيين زمان مناسب براي شروع ماموگرافي به چند عامل مهم بستگي دارد كه در ادامه به آن‌ها مي‌پردازيم:

• سابقه خانوادگي: اگر يكي از بستگان درجه‌يك مانند مادر يا خواهر شما مبتلا به سرطان پستان شده باشد، احتمال خطر در شما بالاتر مي‌رود.
• ژنتيك: وجود ژن‌هاي معيوب مانند BRCA مي‌تواند خطر ابتلا را افزايش دهد.
• سبك زندگي و وضعيت هورموني: چاقي، مصرف دخانيات، بارداري در سن بالا و مصرف طولاني‌مدت داروهاي هورموني مي‌توانند در تصميم‌گيري براي زمان غربالگري تاثيرگذار باشند.
• تراكم پستان: زناني كه بافت پستان متراكمي دارند، ممكن است نياز به تصويربرداري‌هاي دقيق‌تري مانند ماموگرافي ديجيتال يا MRI  داشته باشند.

اگر ساكن شيراز هستيد و در مورد زمان غربالگري ابهام داريد، مشاوره با مراكز تخصصي ماموگرافي در شيراز مي‌تواند در انتخاب مسير درست غربالگري بسيار كمك ‌كننده باشد.

آيا انجام ماموگرافي دردناك است؟

يكي از نگراني‌هاي رايج در ميان بانوان، احساس درد يا ناراحتي هنگام انجام ماموگرافي است. در اين روش، براي ثبت تصاوير دقيق، پستان بين دو صفحه قرار مي‌گيرد و به‌آرامي فشرده مي‌شود. اين فشردگي ممكن است كمي ناراحت‌كننده باشد، اما معمولاً فقط چند ثانيه طول مي‌كشد و درد آن بسيار خفيف است. نكته مهم آن است كه ناراحتي كوتاه‌مدت اين روش در مقايسه با مزيت تشخيص زودهنگام سرطان، كاملاً قابل‌چشم‌پوشي است.

ماموگرافي در زنان زير ۴۰ سال؛ بله يا خير؟

در حالت عادي، انجام ماموگرافي براي زنان زير ۴۰ سال توصيه نمي‌شود؛ چراكه بافت پستان در اين سنين معمولاً متراكم‌تر بوده و احتمال خطاي تصويربرداري بيشتر است. اما اگر علائمي مانند توده مشكوك، ترشح از نوك پستان، تغيير شكل ظاهري سينه يا درد مداوم وجود داشته باشد، پزشك ممكن است ماموگرافي يا روش‌هاي ديگر مانند سونوگرافي پستان را براي ارزيابي تجويز كند.

در شيراز، مراكز مجهز به جديدترين دستگاه‌هاي ماموگرافي در شيراز قادرند تصويربرداري‌هاي دقيق را حتي براي زنان جوان نيز انجام دهند، البته تنها در صورت نياز تشخيصي.

نكاتي براي آمادگي بهتر قبل از ماموگرافي

براي اينكه فرآيند ماموگرافي دقيق‌تر و راحت‌تر انجام شود، به نكات زير توجه كنيد:

• بهتر است ماموگرافي را يك هفته پس از پايان قاعدگي انجام دهيد، زيرا در اين زمان حساسيت پستان كمتر است.
• از استفاده از دئودورانت، عطر يا لوسيون در ناحيه زير بغل و سينه در روز انجام ماموگرافي خودداري كنيد، چون اين مواد ممكن است در تصوير اختلال ايجاد كنند.
• سابقه پزشكي خود را همراه داشته باشيد، به‌ويژه اگر قبلاً جراحي يا توده‌اي در پستان داشته‌ايد.

نتيجه‌گيري 

انتخاب زمان مناسب براي شروع ماموگرافي، يك تصميم فردي و مبتني بر شرايط پزشكي هر شخص است. اگرچه به‌طور كلي سن ۴۰ سالگي به‌عنوان نقطه آغاز غربالگري در نظر گرفته مي‌شود، اما عوامل خطر، سابقه خانوادگي و توصيه پزشك نقش تعيين‌كننده‌اي در اين فرآيند دارند. آنچه اهميت دارد، اهميت دادن به سلامت پستان و انجام غربالگري به‌موقع است.

در صورت داشتن هرگونه سوال يا ترديد، حتماً با پزشك متخصص مشورت كرده و از امكانات موجود در مراكز معتبر ماموگرافي در شيراز بهره‌مند شويد تا مسير سلامت خود را با اطمينان بيشتري دنبال كنيد.